11 listopada jest datą bardzo ważną dla wielu Polaków.

11. november je pre mnohých Poliakov veľmi dôležitým dátumom.

Na ten dzień wypada Narodowe Święto Niepodległości, upamiętniające odzyskanie niepodległości po 123 latach zaborów.

Na tento deň pripadá Národný deň nezávislosti, ktorý si pripomínajúci obnovenie nezávislosti po 123 rokoch záborov (anexie).

Jest to również dzień wolny od pracy.

Je štátnym sviatkom a dňom pracovného pokoja.

Jednak już 7 października 1908 roku Rada Regencyjna Królestwa Polskiego ogłosiła jego niepodległość.

Avšak už 7. októbra 1908 regentská rada Poľského kráľovstva vyhlásila jeho nezávislosť.

Dlaczego więc Święto Niepodległości wypada na 11 listopada, a nie na 7 października?

Prečo teda Deň nezávislosti pripadá na 11. novembra, a nie na 7. októbra?

Wyjaśnijmy to sobie!

Poďme si to vyjasniť!

Polska straciła niepodległość 24 października 1795 roku po rozbiorach dokonanych przez Rosję, Austrię i Prusy.

Poľsko stratilo samostatnosť 24. októbra 1795 po rozdelení krajiny Ruskom, Rakúskom a Pruskom.

Cały naród znalazł się pod zaborem i niepodległa Polska musiała czekać 123 lata, aby powrócić na mapy Europy.

Celý národ bol anektovaný a nezávislé Poľsko muselo na návrat na mapy Európy čakať 123 rokov.

Jednak przez ten czas Polacy nie próżnowali. W tym czasie wydarzyło się naprawdę wiele, wspomnijmy jednak tylko o kilku ważnych sprawach.

Počas tejto doby však Poliaci nezaháľali. Za ten čas sa toho udialo veľa, ale spomeňme len niekoľko dôležitých vecí.

Księstwo Warszawskie

Varšavské vojvodstvo

Wielu Polaków wyjechało do Francji, aby walczyć u boku Napoleona Bonaparte. Słyszano bowiem o jego zwycięstwach i wierzono, że waleczność i lojalność Polaków zostanie przez niego doceniona i pomoże on przywrócić Polsce niepodległość.

Mnoho Poliakov odišlo do Francúzska bojovať po boku Napoleona Bonaparteho. Bolo počuť o jeho víťazstvách a verilo sa, že statočnosť a lojalitu Poliakov ocení a že pomôže obnoviť nezávislosť Poľska.

Cel ten częściowo udało się osiągnąć. Po wygranej wojnie Francji przeciwko Prusom i Rosji podpisano w dniach 7-9 lipca 1807 roku traktaty w Tyłży, dzięki którym swój początek miało nowe państwo polskie – Księstwo Warszawskie.

Tento cieľ sa čiastočne dosiahol. Po víťazstve Francúzska nad Pruskom a Ruskom, 7. – 9. júla 1807, bol podpísaný Tylžský mier (dnešné mesto Sovietsk, Rusko) , vďaka ktorému začína existovať nový poľský štát – Varšavské vojvodstvo.

Księstwo Warszawskie było formalnie niepodległe, jednak tak naprawdę zależne od Cesarstwa Francuskiego. Powodem tego stanu rzeczy był fakt, że Księstwo pozostawało w unii personalnej z Królestwem Saksonii, które było bezpośrednio podległe Francuzom.

Varšavské vojvodstvo bolo síce formálne nezávislé, no v skutočnosti bolo závislé od Francúzskeho cisárstva. Dôvodom bola skutočnosť, že vojvodstvo zostávalo v personálnej únii so Saským kráľovstvom, ktoré bolo priamo podriadené Francúzsku.

Między innymi oznaczało to, że głową państwa był król Saksonii.

To okrem iného znamenalo, že saský kráľ bol hlavou štátu.

Z tego powodu Księstwo Warszawskie nie jest oznaczane jako niepodległe państwo polskie, a dzień jego utworzenia nie jest uznawane za datę odzyskania niepodległości.

Z tohto dôvodu nie je Varšavské vojvodstvo označené ako samostatný poľský štát a dátum jeho vzniku sa nepovažuje za deň nezávislosti.

3 maja 1815 na kongresie wiedeńskim Rosja, Prusy i Austria ponownie podpisały wspólny traktat, który podzielił obszar Księstwa pomiędzy państwa zaborcze.

3. mája 1815 na viedenskom kongrese opätovne podpísali Rusko, Prusko a Rakúsko spoločnú zmluvu, ktorá rozdelila oblasť vojvodstva medzi tieto mocnosti.

Powstania narodowe

Národné povstania

Powstanie listopadowe

Novembrové povstanie

Zniewolony naród nie zamierzał spocząć bez walki. Pragnienie wolności i chęć samostanowienia we własnym państwie spowodowała wśród Polaków przygotowania do powstań.

Zotročený národ sa nechystal odpočívať bez boja. Túžba po slobode a sebaurčení v ich vlastnej krajine primäla Poliakov pripraviť sa na povstania.

Pierwszym ogólnonarodowym powstaniem było powstanie listopadowe, które wybuchło w nocy z 29 na 30 listopada 1830 roku.

Prvým celonárodným povstaním bolo novembrové povstanie, ktoré vypuklo v noci z 29. na 30. novembra 1830.

Rozmach i gotowość bojowa sił polskich spowodowała, że można mówić o regularnej wojnie.

Hybnosť a bojaschopnosť poľských síl zapríčinili, že môžeme hovoriť o pravej vojne.

Powstanie objęło zabór rosyjski, a udział w nim brało około 150 000 osób. Pomimo pasma powodzeń w potyczkach z wojskami rosyjskimi powstanie upadło 21 października 1831 roku.

Povstanie sa týkalo oblasti pod nadvládov Ruska a zúčastnilo sa na ňom okolo 150 000 ľudí. Napriek sérii úspechov v prestrelkách s ruskými jednotkami povstanie 21. októbra 1831 padlo.

Powstanie styczniowe

Januárové povstanie

Upadek powstania nie zabił w Polakach ducha walki. Z czasem nastąpiły przygotowania do kolejnego powstania, które zostało przyspieszone przez zamiary rosyjskich władz co do poboru młodzieży polskiej do carskiego wojska.

Pád povstania nezabil bojovného ducha v Poliakoch. Postupom času sa začali prípravy na ďalšie povstanie, ktoré bolo urýchlené pre zámery ruských orgánov na odvod poľskej mládeže do cárskej armády.

Wybuchło powstanie styczniowe, które trwało od 22 stycznia 1863 roku do jesieni 1864. To już nie miało postaci wojny regularnej i od samego początku odznaczało się działaniami partyzanckimi.

Vypuklo januárové povstanie, ktoré trvalo od 22. januára 1863 do jesene 1864. Už nemalo podobu pravej vojny a od samého začiatku sa nieslo v znamení partizánskych bojov.

Udział w walkach wzięło około 200 000 osób, jednak nie byli w stanie wytrzymać długich walk z zawodowym wojskiem carskim.

Bojov sa zúčastnilo asi 200 000 ľudí, ktorí však nedokázali vydržať dlhé boje s profesionálnou cárskou armádou.

Obydwa powstania były niezwykle kosztowne i spowodowały zaostrzenie przepisów i wzmożoną rusyfikację na obszarach polskich.

Obe povstania boli mimoriadne nákladné a vyústili do prísnejších predpisov a zintenzívnili rusifikácie v poľských oblastiach.

Niepowodzenie zrywów narodowych skupiło Polaków na innych drogach walki o wolny kraj – rozwoju oświaty, gospodarki, kultury, szerzeniu wiedzy o okupowanej Polsce zagranicą czy działalność polityczna.

Zlyhanie národných povstaní zameralo Poliakov na ďalšie spôsoby boja za slobodnú krajinu – rozvoj školstva, hospodárstva, kultúry, šírenie poznatkov o okupovanom Poľsku do zahraničia alebo politickú činnosť.

I wojna światowa

Prvá svetová vojna

Wraz z wybuchem I wojny światowej powróciła nadzieja na odrodzenie Polski.

S vypuknutím prvej svetovej vojny sa vrátila nádej na znovuzrodenie Poľska.

Polacy, znajdujący się pod różnymi zaborami, różnymi sposobami starali się osiągnąć wolność. Jedni woleli drogę dyplomatyczną, a inni wojskową.

Poliaci, ktorí boli pod rôznymi anexiami, sa snažili dosiahnuť slobodu rôznymi spôsobmi. Niektorí preferovali diplomatickú cestu, iní vojenskú.

W ramach uproszczeń na potrzeby artykułu o 11 listopada wspomnimy tylko o dwóch sprawach.

Pre zjednodušenie článku o 11. novembri spomenieme iba dve veci.

Józef Piłsudski uformował w zaborze austriackim Legiony Polskie, które miały być zaczątkiem Wojska Polskiego w wolnej Polsce.

Józef Piłsudski vytvoril v rakúskom zábore Poľské légie, ktoré mali byť začiatkom Poľského vojska v slobodnom Poľsku.

Wraz ze swoimi ludźmi dążył do opanowania polskich obszarów. Jego imię rozsławiło się wśród narodu.

Spolu so svojimi ľuďmi sa usiloval ovládnuť poľské oblasti. Jeho meno sa stalo slávnym medzi národom.

27 października 1917 władze niemieckie i austro-węgierskie utworzyły Królestwo Polskie i Radę Regencyjną, która miała zarządzać w ich imieniu nowym państwem.

Nemecké a rakúsko-uhorské vlády vytvorili 27. októbra 1917 Poľské kráľovstvo a Regentskú radu, ktorá mala v ich mene riadiť nový štát.

Królestwo miało być podległe zaborcom, a samo jego utworzenie miało zachęcić Polaków do wstąpienia do wojska zaborców.

Kráľovstvo malo byť podriadené deliacim mocnostiam a samotné jeho vytvorenie malo povzbudiť Poliakov, aby sa pripojili k vojsku deliacich mocností.

W odzyskaniu niepodległości udział wzięło wiele wspaniałych osobistości, wspomnijmy jeszcze o dwóch z nich.

Na znovuzískaní samostatnosti sa podieľalo mnoho veľkých osobností, spomeňme ešte dvoch z nich.

Roman Dmowski był politykiem, postulował o zjednoczenie wszystkich ziem polskich i uzyskanie autonomii w ramach Imperium Rosyjskiego, a później o odzyskanie niepodległości w oparciu o sojusz z Rosją.

Roman Dmowski bol politik, požadoval zjednotenie všetkých poľských zemí a získanie autonómie v rámci Ruskej ríše a neskôr znovuzískanie samostatnosti na základe spojenectva s Ruskom.

Pod koniec I Wojny Światowej stał na czele Komitetu Narodowego Polski, który był uznany przez państwa Ententy za namiastkę rządu polskiego na emigracji i przedstawicielstwo interesów Polski, oprócz tego był sygnatariuszem traktatu wersalskiego.

Na konci Prvej svetovej vojny stál na čele Poľského národného výboru, ktorý bol krajinami dohody uznaný ako náhrada exilovej poľskej vlády a zastupovanie záujmov Poľska a bol tiež signatárom Versailleskej zmluvy.

Ignacy Jan Paderewski był pianistą i kompozytorem, występował w Stanach Zjednoczonych. Dzięki jego bezpośredniemu wpływowi w traktacie wersalskim pojawił się zapis o obowiązkowym przywróceniu państwowości polskiej.

Ignacy Jan Paderewski bol klavirista a skladateľ, účinkoval v USA. Pre jeho priamy vplyv sa vo Versailleskej zmluve objavilo ustanovenie o povinnom obnovení poľskej štátnosti.

Niepodległość Królestwa Polskiego ogłoszona została 7 października 1918 roku przez Radę Regencyjną.

Nezávislosť Poľského kráľovstva vyhlásila 7. októbra 1918 Regentská rada.

NW następnych tygodniach trwało przejęcie zwierzchnictwa nad wojskiem i przekształcenie państwa w republikę.

V nasledujúcich týždňoch prebiehalo preberanie zvrchovanosti nad vojskom a transformácia štátu na republiku.

Jednak dlaczego w takim razie obchodzimy Narodowe Święto Niepodległości 11 listopada?

Prečo však potom 11. novembra oslavujeme Národný deň nezávislosti?

Tego dnia Rada Regencyjna przekazała władzę nad wojskiem Józefowi Piłsudskiemu, który niedługo potem objął również władzę cywilną. Poza tym tego dnia nastąpiła kapitulacja Niemiec, czym wyznacza się koniec I wojny światowej.

V ten deň odovzdala regentská rada moc nad armádou Józefovi Piłsudskému, ktorý čoskoro prevzal civilnú vládu. Okrem toho v ten deň Nemecko kapitulovalo, čo znamená koniec prvej svetovej vojny.

Dlatego 11 listopada jest raczej symboliczną niż rzeczywistą datą odzyskania niepodległości. Święto zostało ustanowione ustawą z dnia 23 kwietnia 1937.

Preto je 11. november je skôr symbolickým než skutočným dátumom znovunadobudnutia nezávislosti. Sviatok bol ustanovený zákonom z 23. apríla 1937.

W okresie od 1945 roku do 1989 roku święto było zniesione, powróciło dopiero podczas przemiany ustrojowej. Od tamtego co roku czasu odzyskanie niepodległości świętuje się hucznie.

V období rokov 1945 až 1989 bol sviatok zrušený, vrátil sa až počas politickej transformácie. Odvtedy sa každý rok oslavuje znovuzískanie samostatnosti.

Współcześnie Narodowe Święto Niepodległości świętowane jest na szeroką skalę na różne sposoby.

Národný Deň nezávislosti sa dnes oslavuje vo veľkom rozsahu rôznymi spôsobmi.

Oficjalne obchody odbywają się na placu marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie przed Grobem Nieznanego Żołnierza. Udział w nich biorą przedstawiciele najwyższych władz państwowych i media.

Oficiálne oslavy sa konajú na námestí maršala Józefa Piłsudského vo Varšave pred Hrobom neznámeho vojaka. Zúčastňujú sa ich predstavitelia najvyšších štátnych orgánov a médií.

Do innych popularnych obchodów zaliczają się Bieg Niepodległości organizowany od 1989 w Warszawie, Koncert Niepodległości w Muzeum Powstania Warszawskiego czy parady ulicami miast, np.:

Medzi ďalšie populárne oslavy patrí Beh nezávislosti organizovaný vo Varšave od roku 1989, Koncert nezávislosti v Múzeu Varšavského povstania a prehliadky ulicami mesta, ako napríklad:

Marsz Niepodległości w Warszawie,

Pochod nezávislosti vo Varšave,

Marsz Patriotów i Radosna Parada Niepodległości we Wrocławiu,

Pochod vlastencov a Radostná prehliadka nezávislosti vo Vroclave,

Parada Niepodległości w Gdańsku.

Prehliadka nezávislosti v Gdaňsku.

Według organizatorów, w 2019 roku w samej tylko Warszawie wzięło udział około 150 000 osób.

Podľa organizátorov sa v roku 2019 len vo Varšave zúčastnilo asi 150 000 ľudí.

Powszechnym zwyczajem jest także wywieszanie polskich flag w oknach.

Bežné je tiež zavesenie poľských vlajok za oknami.

Od 2018 roku coraz popularniejsza jest również akcja wspólnego śpiewania hymnu w samo południe w całym kraju i na świecie.

Od roku 2018 je čoraz populárnejšia aj akcia spievania štátnej hymny na pravé poludnie po celej krajine a na celom svete.

Na początku listopada zadaliśmy wam dwa pytania poprzez ankietę na naszej stronie. Chcieliśmy dowiedzieć się w czym uważacie, że Polacy są dobrzy oraz w czym wy sami jesteście dobrzy. Dziękujemy za wasz udział w ankiecie!

Začiatkom novembra sme vám prostredníctvom ankety na našom webe položili dve otázky. Chceli sme zistiť, v čom si myslíte, že sú Poliaci dobrí a v čom ste vy dobrí. Ďakujeme, za vašu účasť v ankete!

Poniżej możecie sprawdzić kilka waszych opinii.

Nižšie si môžete pozrieť niektoré z názorov Poliakov v našej ankete.