Uwaga:
W języku słowackim słowo rod (dosłownie rodzaj) jest używane do określenia, czy czasownik jest w stronie czynnej, czy w stronie biernej. Na potrzeby tego artykułu będziemy używać dosłownego tłumaczenia, ponieważ w języku polskim czasowniki również mają rodzaj.
Tłumaczenie artykułu nie jest dosłowne. Układamy zdania tak, jak powiedziałby je rodowity Polak i Słowak. 🙂

Upozornenie:
V slovenčine sa slovo rod používa vo význame, či je sloveso v činnom alebo trpnom rode. Pre potreby tohto článku použijeme doslovný preklad, pretože v poľštine majú aj slovesá rod.
Preklad článku nie je doslovný. Volíme vety tak, ako by ich rodený Poliak a Slovák povedal. 🙂

W języku polskim czasowniki występują w pięciu rodzajach. W liczbie pojedynczej są to rodzaj męski, żeński i nijaki, a w liczbie mnogiej są to rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy.

V poľštine sa slovesá vyskytujú v piatich rodoch.
V jednotnom čísle sú to mužský, ženský a stredný rod a v množnom čísle sú to mužskoosobný a nemužskoosobný rod.

Rodzaje czasowników w liczbie pojedynczej:
• męski – on czytał
• żeński – ona czytała
• nijaki – ono czytało

Rody slovies v jednotnom čísle:
• mužský – (on) čítal
• ženský – (ona) čítala
• stredný – (ono) čítalo

Rodzaje czasowników w liczbie mnogiej:
• męskoosobowy – oni czytali
• niemęskoosobowy – one czytały

Rody slovies v množnom čísle:
• mužskoosobný – (oni) čítali
• nemužskoosobný – (ony) čítali

Rodzaj męski, żeński i nijaki

Mužský, ženský a stredný rod

Rodzaje męski, żeński i nijaki są łatwe do zrozumienia dla Słowaków, ponieważ dokładne odpowiedniki występują w języku słowackim.
Końcówka użytego czasownika zależy od rodzaju rzeczownika.

Mužský, ženský a stredný rod sú pre Slovákov ľahko zrozumiteľné, pretože v slovenskom jazyku existujú presné ekvivalenty.
Koncovka použitého slovesa závisí od rodu podstatného mena.

Dlatego, że w liczbie pojedynczej mamy tylko jeden podmiot, znając rodzaj rzeczownika wybór odpowiedniej formy czasownika powinien nie przysparzać trudności.

Keďže v jednotnom čísle je len jeden podmet, ak poznáme rod podstatného mena, výber správneho tvaru slovesa by nemal robiť žiadne ťažkosti.

Liczba mnoga, w przeciwieństwie do słowackiej liczby mnogiej, zawiera dwie formy, którym przyjrzymy się bliżej w następnym rozdziale artykułu.

Množné číslo, narozdiel od slovenčiny, obsahuje dva tvary, na ktoré sa bližšie pozrieme v nasledujúcom odseku článku.

Rodzaj męskoosobowy
– końcówka li –

Mužskoosobný rod
– koncovka li –

Rodzaj męskoosobowy jest używany, gdy czynność jest wykonywana przez grupę ludzi, w której występuje przynajmniej jeden chłopiec lub mężczyzna. W opisywanej grupie mogą znajdować się inne podmioty – dziewczyny, kobiety, zwierzęta, rośliny lub przedmioty. Jednak obecność chłopców lub mężczyzn wymusza użycie tego typu.

Mužskoosobný rod sa používa, keď činnosť vykonáva skupina ľudí, v ktorej sa nachádza aspoň jeden chlapec alebo muž. V opísanej skupine môžu byť aj iné podmety – dievčatá, ženy, zvieratá, rastliny alebo predmety. Ale prítomnosť chlapcov alebo mužov si vynucuje použitie tohto typu.

Rodzaj niemęskoosobowy
– końcówka ły –

Nemužskoosobný rod
– koncovka ły –

Rodzaj niemęskoosobowy jest używany, gdy czynność jest wykonywana przez grupę dziewczyn, kobiet, dzieci, zwierząt, przedmiotów lub roślin.

Nemužskoosobný rod sa používa vtedy, keď činnosť vykonáva skupina dievčat, žien, detí, zvierat, predmetov alebo rastlín.

Tak więc, jeśli w tej grupie nie ma mężczyzn lub jeśli wśród dzieci nie wyróżnia się chłopców, ten rodzaj jest używany.

Ak teda v tejto skupine nie je žiadny muž, alebo medzi deťmi sa nezvýrazňujú chlapci, používa sa tento typ.

Przykłady

Príklady

• Nauczycielki, harcerki i dyrektor śpiewali na apelu.

• Učiteľky, skautky a pán riaditeľ spievali na zhromaždení.

• Pomidory w moim ogródku niesamowicie urosły po ostatnich deszczach.

• Paradajky v mojej záhradke neskutočne narástli po posledných dažďoch.

• Siatkarki wygrały w lokalnych zawodach.

• Volejbalistky vyhrali v miestnom turnaji.

Kiedy używany jest rodzaj czasowników

Kedy sa rod slovies využíva

Rodzaj czasownika jest używany w języku polskim tylko w niektórych przypadkach. Dotyczy to czasu przeszłego, przyszłego złożonego i trybu przypuszczającego.

Rod slovesa sa v poľštine využíva len v niektorých prípadoch. Ide o čas minulý, budúci zložený a podmieňovací spôsob.

W czasie teraźniejszym nie rozróżnia się rodzaju, końcówki czasowników są takie same niezależnie od rodzaju podmiotu. Dla ułatwienia, poniżej podajemy przykłady z użyciem czasownika „widzieć”.

V prítomnom čase sa rod nerozlišuje, koncovky slovies sú rovnaké bez ohľadu na rod podmetu. Pre ľahšie pochopenie uvádzame príklady nižšie s použitím slovesa „vidieť“.

Uwaga: kursywą zapisano formy rzadkie lub potencjalne.

Poznámka: kurzívou sú zapísané zriedkavé alebo potenciálne tvary.

Czas przeszły

Minulý čas

Czas przyszły złożony

Budúci zložený čas

Tryb przypuszczający

Podmieňovací spôsob

Ćwiczenia

Cvičenia

Przygotowaliśmy dla was zestaw ćwiczeń do pobrania. Wypróbujcie swoje umiejętności użycia prawidłowego rodzaju czasowników i sprawdźcie, jak wam poszło na stronie z poprawnymi odpowiedziami. Powodzenia!

Pripravili sme pre vás súbor cvičení na stiahnutie. Otestujte si svoje zručnosti pri výbere správneho rodu slovies a zistíte, ako sa vám darí na strane so správnymi odpoveďami. Veľa šťastia!

Ćwiczenia możecie również wykonać online. Odnośniki do nich znajdziecie wyżej w artykule w odpowiednich rozdziałach.

Cvičenia si môžete vypracovať aj online. Odkazy na ne nájdete vyššie v článku v príslušných kapitolách.

Inne artykuły, które opłaci się zobaczyć:

Ďalšie články, ktoré stoja za pozretie:

Masz pytania odnośnie tego tematu?
Napisz do nas:

Máš otázky k tejto téme?
Napíš nám: