Wielkanoc u Filipa w Polsce

Veľká noc u Filipa v Poľsku

W mojej rodzinie, jak i w moim rodzinnym regionie, żywa była zawsze tradycja polewania innych osób wodą.

V mojej rodine, ako aj v mojom rodnom regióne, živá bola vždy tradícia polievania iných osôb vodou.

Nazywa się to śmigus-dyngus, i choć śmigus oznaczał kiedyś symboliczne uderzanie gałązkami wierzby po nogach, to dzisiaj z tego sposobu świętowania nie zostało nic.

Volá sa „šmigus-dyngus“ (polievačka) a hoci „šmigus“ označoval kedysi symbolické udieranie halúzkami vŕby po nohách, dnes z tohto spôsobu oslavovania nezostalo nič.

Wodą polewaliśmy się więcej niż jeden dzień i robiło się to każdemu, i rodzinie, i znajomym. Im więcej wody się lało, tym więcej zabawy było. No, może tylko żeńska część społeczeństwa nie była zadowolona z tego, bo ona głównie było polewana. 😀

Vodou sme sa polievali viac ako jeden deň a robilo sa to každému i rodine, i priateľom. Čím viac vody sa lialo, tým viac zábavy bolo. No možno len ženská časť spoločnosti nebola z toho nadšená, pretože hlavne ona bola polievaná. 😀

Dzień przed Wielkanocą ktoś z rodziny, zazwyczaj mój brat, brał koszyk z świątecznym jedzeniem i szedł do kapliczki lub kościoła w sąsiedniej wsi i tam ksiądz je święcił. Sam nigdy koszyka nie zaniosłem.

Deň pred Veľkou nocou niekto z rodiny, zvyčajne môj brat, bral košík so sviatočným jedlom a šiel do kaplnky alebo do kostola v susednej dedine, kde ho kňaz posvätil. Sám som košík nikdy nezaniesol.

W poranek wielkanocny czekało na nas na stole śniadanie, do którego całą rodziną siadaliśmy. Z koszyka wyjmowaliśmy kolorowe pisanki, chrzan, ćwikłę, chleb, sól i ciasta. Wspominam mile te śniadania, lubiłem te chwile, kiedy byliśmy wszyscy razem.

Vo veľkonočné ráno čakali na nás na stole raňajky, ku ktorým sme si sadali celá rodina. Z košíka sme vyberali farebné maľované veľkonočné vajíčka, chren, cviklu, chlieb, soľ a koláče. S radosťou spomínam na tie raňajky, mal som rád tie chvíle, keď sme boli všetci spolu.

Wesołej Wielkanocy 🙂

Veselú Veľkú noc  🙂

Wielkanoc u Veleslavy na Słowacji

Veľká noc u Veleslavy na Slovensku

W zwyczaju w naszej rodzinie jest polewaczka i wielkanocne smaganie. Na Słowacji to bywa jedno albo drugie, ale w mojej rodzinie jest to to i to. Dlatego od małej każdą Wielkanoc byłam tak polana, jak i wysmagana.

K zvykom v našej rodine patrí polievačka a šibačka. Na Slovensku to býva buď alebo, ale v mojej rodine je to aj aj. Preto od malička každú Veľkú noc som bola tak poliatá, ako aj vyšibaná.

Polewaczami i smagaczami są mężczyźni, a polewane i smagane są kobiety, znaczy dziewczęta. Ta tradycja ma przynieść dziewczynie zdrowie.

Polievači aj šibači sú muži a polievané a šibané sú ženy resp. dievčatá. Táto tradícia má priniesť dievčine zdravie.

Polewacz i smagacz potem dostanie nagrodę. Najczęściej czekoladowe jajeczko albo inną słodkość, ci starsi też za kieliszek czegoś ostego i ci młodsi czasem (od rodziny) i jakiś pieniążek. A potem idzie się o dom dalej. 🙂

Polievač a šibač následne dostane odmenu. Najčastejšie čokoládové vajíčko alebo inú sladkosť, tí starší aj za štamprlík čohosi ostrého a tí mladší občas (od rodiny) aj nejaký peniažtek. A ide sa o dom ďalej. 🙂

Dziewczęta to sobie ,,użyją”. Moje wrażenia są i bardzo miłe, od dziadka, tatusia, czy starszych mężczyzn w naszej rodzinie, to było zawsze tylko symboliczne, parę kropel wody albo (i) delikatne postukanie po nogach rózgą.

Dievčatá si to „užijú”. Moje zážitky sú aj veľmi milé, od dedka, tatina, či starších mužov v našej rodine, to bolo vždy iba symbolické, pár kvapiek vody alebo (aj) jemne poťukanie po nohách korbáčom.

Oczywiście młodsi polewacze i smagacze są bardziej dzicy i stało mi się, że zostałam zupełnie mokra (i przebierałam się i kilka razy w ten dzień, raz skończyłam w lodowym potoku…) albo śmierdziałam jak perfumeria, kiedy bracia cioteczni zdecydowali się zamiast wody użyć jakichś tanich męskich perfum. No fuuuj!

Samozrejme mladší polievači a šibači sú divokejší a stalo sa mi, že som zostala úplne mokrá (a prezliekala sa aj niekoľkokrát v tento deň, raz som skončila v ľadovom potoku…) alebo som smrdela ako parfuméria, keď sa bratanci rozhodli namiesto vody použiť nejaké lacné mužské voňavky. No fuuuj!

Smagacze (puk-puk) na szczęście na razie trzymali emocje na wodzy. 😀

Šibači (ťuk ťuk) sa našťastie zatiaľ držali na uzde. 😀

Z czasem jednak u nas doszło do tego, że coraz mniej to święto świętowaliśmy i teraz już tego aktywnie nie świętujemy, tylko tata mi wyśle przynajmniej SMS z tekstem, który używają smagacze przy smaganiu:

Časom však u nás prišlo k tomu, že sme čoraz menej tento sviatok oslavovali a v súčasnosti už to aktívne neslavíme, len ocino mi pošle aspoň SMSku s textom, ktorý používajú šibači pri šibaní:

,,Szyby”, ryby, tłuste ryby,
kęs kołacza od rózgi.
Jeszcze do tego grosz,
żeby było dość. 😉

Šibi, ryby, mastné ryby,
kus koláča od korbáča.
Ešte k tomu groš,
aby bolo dosť. 😉

PS: Na południowo-zachodniej Słowacji występuje i polewaczka i smaganie, na zachodniej Słowacji typowe jest smaganie, a na wschodniej Słowacji przeważa polewaczka.

PS: Na juhozápadnom Slovensku sa vyskytuje aj polievačka aj šibačka, na západnom Slovensku je typické šibanie a na východnom Slovensku prevažuje polievačka.

Pięknej Wielkanocy! 🙂

Krásnu Veľkú noc! 🙂

Słownik wielkanocny

Veľkonočný slovník